mübadele gemileri

Mesaj Sayısı : 39 Kayıt tarihi : 30/03/09

1923 Türk-Yunan mübadelesinin hüzün gemileri

Gemi meçhule gitmiyordu ama yolcularının hayatlarının ne olacağı meçhuldü. Yunanistan’ın çeşitli liman kentlerinden ve adalardan zorla ve zorunlu olarak yola çıkarılan yüz binler, mübadildi. Yüz binler, 30 Ocak 1923 tarihinde TBMM Hükümeti’yle Yunanistan arasında imzalanan mübadele anlaşması gereğince topraklarından zorla ve zorunlu olarak koparılanlardı.
[size=12]O koca köhne gemi homurdanarak çalışmaya başlayıp, ciğerlerindeki kara dumanları göğe savura savura demir alırken yolcuları ayrılık gözyaşlarını içine akıtıyordu.

Gemi meçhule gitmiyordu ama yolcularının hayatlarının ne olacağı meçhuldü.

Yunanistan’ın çeşitli liman kentlerinden ve adalardan zorla ve zorunlu olarak yola çıkarılan yüz binler, mübadildi.

Yüz binler, 30 Ocak 1923 tarihinde TBMM Hükümeti’yle Yunanistan arasında imzalanan mübadele anlaşması gereğince topraklarından zorla ve zorunlu olarak koparılanlardı.

O yüz binler, köhne vapurlarla arkalarından bir mendil sallanmadan yola çıkarıldılar.

Kaptan yol verdikçe köhne vapur inliyor, yolcuları yaşın yaşın ağlıyordu.

Köhne vapur suları yara yara yol alıyor; aşılan her milde yolcularının yürekleri doğdukları toprakları terk etmenin acısıyla biraz daha dağlanıyordu...

Yunanistan’ın Kavala, Selanik, Preveze liman kentleriyle, Sakız, Limni, Midilli ve Girit adalarından hüzün gemilerine binenler günlerce kara bulutlara bakarak yol aldılar.

Yüz binler, çok zor koşullarda geçen yolculuklardan sonra yeni vatanları Türkiye’nin çeşitli liman kentlerine ayakbastı.

Genç Türkiye Cumhuriyeti, mübadilleri burnu kanamada topraklarına getirmeyi başarmıştı.

Mübadillerin büyük çoğunluğu deniz yoluyla, diğerleri de demiryoluyla Türkiye’ye sevk edildi.

1923 yılının kasım ayında sevkıyat başladığında önceleri yabancı gemilerden faydalanma yoluna gidilmişse de İmar ve İskân Bakanlığı Türk armatörleri ve Seyrisefâin İdaresi’yle yaptığı anlaşmadan sonra sevkıyat Türk vapurlarıyla yapıldı. Gerek armatörler, gerekse Seyrisefâin vapurları mübadilleri asgari fiyatla taşıdı, çocuklarla muhtaç mübadillerin yüzde 15’i bedava getirildi.

Mübadelede görev alan gemilerin hemen hepsinde Kızılay heyetleri vardı.

Bu gemilerden bazıları şunlardı:

Hacıpaşa, Nilüfer, İstanbul, Ankara, İsmetpaşa, Cumhuriyet, Giresun, Sakarya, Dumlupınar, Canik, Kırzade, Altay, Mahmudiye, Bozkurt, Rumeli, Timsah, Sürat, Salih, Arslan, Türkiye, Akdeniz, Teşvikiye, Trabzon, Bahricedit, Rize, Sulh, Reşit Paşa, Millet, Kartal, Mahmut ?evket Paşa, Ümit, Gülnihal ve elbette mübadele gemilerinin en popüleri; Orhan Veli’nin adına “Hangimiz bilir, benim kadar / Karpuzdan fener yapmasını / Sedefli hançerle, üstüne /Gülcemal resmi çizmesini” diye şiirler yazdığı dört direkli, çift bacalı Gülcemal.

Bu gemilerin dışında Midilli mübadillerini Ayvalık’a getiren Yunan bayraklı Jenatu’yla zengin Giritlileri Cunda’ya getiren yine Yunan bayraklı Andivoni ve Kirason gemilerini de hüzün gemileri olarak sayabiliriz.

Yunanistan’dan Türkiye mübadilleri getiren bu gemilerin dışında bir de iç denizlerde mübadil taşıyan gemiler vardı.

Bu gemiler de şunlardı:

Drama’nın Kozluca Köyü (Karyofito) sakinlerini Sirkeci’den İzmit’e götüren Karabiga, Drama’nın Darova Köyü (Kehrokambos) mübadillerini yine Sirkeci’den Sinop’a götüren Vatan ve Kavala mübadillerini Sirkeciden Samsun’a götüren Reşadiye.

Bu gemiler Yunanistan’dan gelen mübadilleri taşıyan gemilerdi.

Peki, İstanbul’daki Rum mübadiller hangi gemilerle Yunanistan’a gitti?

Türk bayraklı Tire ve İsmetpaşa’yla Yunan bayraklı Venizeles, Toskana, İyopolis, Nikomedya ve Ünyanos Rumları götüren gemilerden bazıları. Bu arada Mimarsinan’daki (Kalikratya) Rum mübadiller Jüpiter adlı römorkörün çektiği birbirine bağlanmış 23 yelkenliyle Selanik’e gitti.

Rumları Türkiye’nin çeşitli limanlarında Yunanistan’ın liman kentleriyle adalara ve Kıbrıs’a taşıyan gemilerden bazılarının adları şöyle:

Mersin ve İzmir’den Yunan bayraklı Arhipelagos, Mersin’den Yunan bayraklı Pantelis, Antalya’dan Yunan bayraklı Andros/Andreas, Alanya’dan Türk bayraklı ırmak gemisi Azaklar ve Silifke’den motorlu yelkenli Karadağ.

Not: Gemi adlarının dökümünde bugüne dek yaptığım mübadele röportajlardan elde ettiğim bilgilerin yanı sıra Cahide Zengin Aghatabay’ın Mübadelenin Mazlum Misafirleri, Doç. Dr. Kemal Arı’nın Büyük Mübadele ve Küçük Asya Araştırmaları Merkezi’nin Göç/Rumların Anadolu’dan Mecburi Ayrılışı ( 1919-1923) adlı kitaplarından da yararlandım. İ.Ö.

http://77.79.81.230/haber/1121.htm de buldum

Konu: Geri: mübadele gemileri Ptsi 30 Mart 2009, 23:21

Teşekkürler Suat Abi cheers

Mesaj Sayısı : 22 Kayıt tarihi : 30/03/09

Emeğinize sağlık Suat Abi.